Kto jest odpowiedzialny za wzrost nierówności? Czym jest Efekt Cantillona?

W związku z często występującym ostatnio zjawiskiem dodrukowywania pieniędzy, oraz problemem nierówności majątkowych, należy zwrócić uwagę na powszechnie występujący "Efekt Cantillona".

Co to jest, i na czym polega?

Richard Cantillon był irlandzko-francuskim bankierem, filozofem i ekonomistą, urodzonym w latach 1690-tych. Jego dzieło "Ogólne rozważania nad naturalnymi prawami handlu" jest uważane za fundamentalne w badaniach nad ekonomią polityczną, chociaż został opublikowany dopiero w 1755 roku, długo po jego śmierci.

Chociaż opublikowano go 265 lat temu, esej zawiera wiele spostrzeżeń, które pozostają aktualne do dziś. Cantillon stwierdził, że pierwsi odbiorcy nowych pieniędzy wchodzących do gospodarki będą cieszyć się znacznie wyższym standardem życia niż ci, do których pieniądz trafi w dalszej kolejności.

Użyjmy prostej historii, aby zilustrować jego ideę. Wyobraź sobie, że żyjesz na wyspie, w małym, prostym społeczeństwie. Pewnego ranka odkrywasz paczkę, która została dostarczona do twoich drzwi od dawno zaginionego wujka NBP (który mieszka w odległym kraju). W paczce znajduje się 1 milion złotych. Nikt inny nie wie, że otrzymałeś paczkę. Naturalnie zaczynasz wydawać i inwestować te pieniądze bardzo szybko. Ceny utrzymują się na niskim poziomie, ponieważ nikt jeszcze nie wie, że te nowe pieniądze istnieją.

Twój standard życia szybko się poprawia. Kupujesz sobie piękny dom, najlepsze ubrania, hektary ziemi, i nadal pozostaje Ci trochę pieniędzy. Ale teraz ludzie są świadomi, że przez system przepływają nowe pieniądze. Ceny zaczynają rosnąć, ponieważ podaż jeszcze nie nadążyła za nowym popytem.

Więc chociaż pieniądze pozwoliły Ci inwestować, wydawać i radykalnie poprawić Twój standard życia, nie przyniosły korzyści innym w społeczeństwie w ten sam sposób. Sprzedawcy towarów, którzy otrzymali twoją gotówkę, muszą teraz stawić czoła rosnącym cenom, gdy chcą konsumować!

Droga, którą pieniądze wpływają do gospodarki ma znaczenie.

Jest to bardzo uproszczony przykład, ale oddaje istotę tego, co opisuje Efekt Cantillona. Ci, którzy jako pierwsi otrzymują nowe pieniądze wstrzyknięte do gospodarki, są generalnie na znacznie lepszej pozycji niż ci, którzy otrzymują je w drodze ich dalszego przepływu.

Może to prowadzić do nierówności.

Efekt Cantillona jest często omawiany podczas badania wpływu drukowania pieniędzy przez banki centralne na całym świecie. Z punktem wstrzyknięcia „nowych pieniędzy” na szczycie, właściciele aktywów odnoszą korzyści, podczas gdy klasa robotnicza może doświadczać wzrostu cen codziennych towarów, takich jak żywność.

Możemy to zaobserwować nawet dzisiaj. Na przykład światowe ceny żywności wzrosły w sierpniu trzeci miesiąc z rzędu. W międzyczasie ceny aktywów, takich jak domy i akcje, nadal rosły, z korzyścią dla właścicieli aktywów. Kongres USA wstrzymuje dalsze wsparcie fiskalne (które w zamyśle ma być bardziej oddolne), a FED rozważa dalsze działania.

Wypracowanie poglądu o obserwacjach Cantillona na temat dystrybucyjnych konsekwencji ścieżki przepływu pieniędzy jest niezbędne do zrozumienia, co jest faktycznym powodem rosnących nierówności i nie poddawaniu się typowej retoryce, że źródło tych nierówności to tylko i wyłącznie chciwość właścicieli dużych korporacji.